Beste Hvv-fanaten,

Ik heb tot nog toe geen reacties ontvangen van andere dichters op deze site die het
als een uitdaging zagen zelf met een kwintslag - mijn recent uitgevonden versvorm -
te komen. Nu geef ik toe: het is geen makkelijke vorm. Wellicht zou ik er beter aan
doen de nogal rigide regels (zie kwintslag I) ietwat te versoepelen. Ik zou bijvoorbeeld
kunnen opperen het klankrijm vanaf de beklemtoonde lettergeep achterwege te laten,
wat de zaak absoluut een stuk eenvoudiger zou maken.
Ik had me erop voorbereid dat lezers van mijn eerste kwintslag zouden zeggen:
"Leuk, Vin, deze vingeroefening, maar kun je er nóg éen maken? Eéntje is niet
zo moeilijk, maar volg je eigen strikte regels maar eens na en produceer er nog
maar eens eentje, als je kunt!" Ik heb edoch vergeefs gewacht op deze reactie;
er kwam tot op heden niets.
Desalwelteplus had ik me inmiddels wel degelijk ingesteld op deze uitdaging.
Ik geef toe, zoals gezegd: het is geen gemakkelijke dichtvorm. En ik geef ook
ogenblikkelijk toe dat het concept beter uitvoerbaar wordt wanneer de definitie
wat versoepeld wordt. Maar... het is wel degelijk te doen.
Weliswaar zal ik niet, zoals Drs. P deed met zijn 'Aquarium', de gehele 'Ilias'
kunnen omzetten in kwintslagen, dat lijkt me geheel en al onmogelijk, maar ik
heb wel een tweede voorbeeld in elkaar gefröbeld, en wel ditkeer met de klemtoon
op de vierde lettergreep van het vijflettergreepwoord. Daarmee verschuift ook meteen
de klemtoon van regel 4 en 8 naar de eerste lettergreep, zoals duidelijk zal worden,
en zoals reeds vermeld in de versomschrijving.

Ach, nogmaals, het is allemaal maar een flauwekulletje dat ik heb bedacht naar
aanleiding van de meedogenloze commentaren die ik tot nu toe op mijn rijmsels
ontving, maar nu ik bezig ben, ben ik bezig!
Hier dus mijn kwintslag no. II!

Telekinese
Meld ik bij dezen
Doet mij soms vrezen
Dat 'k dra

Afstandbestuurbaar
Slap als plamuurwaar
Tegen die muur daar
Knallen ga

Ditmaal met een betere pointe dan bij mijn eerste, maar ik had nu dan ook
wat meer tijd. (En wederom in de gedefiniëerde light verse-opmaak zonder
interpunctie, die mij totaal niet aanstaat!)

Graag deze keer een gepast kwintslag-antwoord!

Groetjes aan iedereen op dit vrije vers-forum,

Vin te Cuijk.

N.b.: Ik hoop dat dit voorbeeld zal doen volgen, liefst zo trouw mogelijk aan de bij
kwintslag I opgestelde regels, want hoe strikter deze opgevolgd worden, hoe
sterker de compositie, naar mijn idee!

Beste Vincent, weinig belangstelling voor je ’kwintslag’ helaas, maar ik kan het uitleggen. In een eerdere reactie heb ik verteld dat de verskunst uitgaat van versvoeten ( twee- en drievoudig ) en niet van muziekmaten.

TEleki | NEse
MELD ik bij | DEzen
DOET mij soms | VREzen
Dat 'k dra ga

Deze tekst bestaat uit dactyli ( dactylussen ), de eerste regels uit een hele plus een deel van de dactylus. Het heeft geen zin hier te spreken van een vijflettergrepige versvoet, aangezien de dactylus voldoet en het metrum ook duidelijker is.

Ik adviseer je je teksten te plaatsen onder de kop ‘liedteksten’.

De vierlettergrepige versvoet van 'Aquarium' bestaat net zomin, Bas, als mijn vijfdelige.
Niettemin zijn de aquaria geen liedteksten, maar gedichten.

Aquarium (Harmelen, uitgeverij Ars Scribendi, 1991) is een dichtbundel geschreven door de dichter en liedjesschrijver Drs. P, pseudoniem van H.H. Polzer.

In deze bundel wordt gebruikgemaakt van een nieuwe versvorm, genaamd aquarium; deze is gebaseerd op de versvorm genaamd ollekebolleke, maar is eenvoudiger toe te passen. Van de oorspronkelijke achtregeligheid (in twee strofen van vier regels) is de versvorm Aquarium geëvolueerd naar vijf versregels, waarvan de vierde (in de oervorm: de zesde) uit één woord moet bestaan met een klemtoon op de tweede lettergreep.

Het metrum dat gehanteerd wordt in de oervorm is kort-lang-kort-kort (zoals in a-qua-ri-um), maar tendeert naar kort-lang-kort-lang, oftewel: jamben. De regels 4 en 8 rijmen in de oervorm, in de latere vorm de regels 2 en 5.

In deze kwintslag tendeert het metrum naar dactyli.

Vin , Drs.P? Nooit van gehoord.

Dag Vin,
Ik heb je eerdere kwintslagen niet gelezen en dus ook niet het commentaar van Bas. Het kan dus zijn dat ik in herhaling val.
Voor plezierdichters wordt je versvorm alleen acceptabel als je ook de slotregels dactylisch maakt:

Telekinese
Meld ik bij dezen
Doet mij soms vrezen
Dat ik weldra

Afstandbestuurbaar
Slap als plamuurwaar
Tegen die muur daar
Opknallen ga

Okee, okee, het is WELdra en niet welDRA, maar ik hoop dat het idee duidelijk is.
Vind je dit zelf ook niet beter klinken?

Beste Niels,

Een uitgebreid antwoord volgt spoedig, nee, weldra!

HALMA MET SJAAK

Wat doet verlammen
tijdens het dammen
Is domweg zwammen
van 'schaak'?!

Reglementatie
der situatie
geeft maar frustratie,
hoor, Sjaak!

Alsjeblieft Vin. Ik denk dat deze boreling sterft in de couveuse, zoals Jaap het zo passend verwoordde.

Niels, mijn commentaar betrof onderstaand vers. Het verbaast Vin dat het forum niet enthousiast reageert op deze nieuwe versvorm.

Kwintslag

Hippopotamus
'K zeg het zo maar 's
Is geen popaard dus
Maar een nijl-

Zoölogentaal
Zulk een stroomverhaal
Slechts wat woordenpraal
Tot uw heil

- regels 1/3 en 5/7 bestaan uit vijf lettergrepen, regels 4 en 8 uit drie, elk met slechts éen
beklemtoonde lettergreep

Dank Bas (en tot zo als het goed is)
De Kwintslag lijkt me een slecht gedefinieerde versvorm.

Ditmars vers loopt wel goed om dat regel 4 (en 8 ) te lezen is als een voortzetting van regel 3 (en 7 )

Tnx Niels.Veel plezier vanmiddag, laat even weten hoe het was via forum als je wilt . Ik ben nieuwsgierig maar niet nieuwsgierig genoeg om naar Hillegom te reizen.

Vin, je optimistische drukte doet me in het toetsenbord klimmen. Het is leuk om in elk geval één episode uit de Ilias te kunnen behandelen:

HET OFFER

Ach! Agamemnon!
Men roept met klem om
’n Kip uit uw ren, kom
En braad!

Och! Klytaimnèstra
Grijpt naar de fles—dra,
Want ervaart stress, tja
Die daad…

Iphigeneia
Roept: “Laat mij vrij, ja!
‘k Haal Zeus erbij! AAAAH!”
Te laat.

Zo zien wij allen
Mensen zijn kwallen
Zuivere mallen
Van kwaad.


Er zit iets geinigs in. Niels maakte de vorm al stringenter. Een naamwoord á la Clerihew maakt het wellicht nog leuker. Hihihi!

Het punt is m.i. dat wij Vin wel begrijpen, maar Vin ons niet.
Niels , Ik had je graag ontmoet, maar helaas... Ik sluit me aan bij het verzoek hoe het was

Het was een genoeglijk samenzijn in Hillegom, waar ik Bert van den Helder, Bennie Sieverink en Remko Koplamp heb gesproken.
Bert en Bennie had ik al eens eerder gesproken, namelijk vorig jaar in Hillegom.
Bert was genomineerd, maar viel niet in de prijzen. Eigenlijk is dat een gedeelde 4e t/m 7e plaats. Dit was ex aequo met Bas Boekelo.
In het boekje vond ik nog gedichten van Rob Boudestein en Ditmar Bakker.
Ik zelf stond met 3 gedichten in het boekje, dus ik ben helemaal tevreden. Het eerder geplaatste "Rokjesdag" viel in goede aarde in de zaal.

Helaas eindigde de middag met een domper: deze gedichtenwedstrijd wordt volgend jaar wegbezuinigd.

Dit is de voorkant van het boekje:

Tjee, wat een activiteit hier, vandaag! Maar voordat ik alles ga lezen,
eerst maar eens mijn al eerder opgestelde reactie.

Hallo Niels, leuk dat je weer eens reageert.
Mijn antwoord wordt wat uitgebreid, maar je stort je dan ook in een
discussie die nu al drie gedichten lang gaande is.

Ik ben me de laatste tijd aardig aan het inlezen, en kom meer en meer
tot de conclusie dat mijn tot voor kort gevoels-/instinctmatig
geschreven gedichten wel degelijk volgens poëzieregels te
ontleden zijn. Zo blijken er bijvoorbeeld beslist wel versvoeten van
vier lettergrepen te bestaan (zoals door mij in andere gedichten vaak gebruikt),
met naam en al, al heb ik ze tot nu enkel in het engels aangetroffen.
Een korte greep hieronder.

Tetrasyllables
˘ ˘ ˘ ˘ tetrabrach, proceleusmatic
¯ ˘ ˘ ˘ primus paeon
˘ ¯ ˘ ˘ secundus paeon
˘ ˘ ¯ ˘ tertius paeon
˘ ˘ ˘ ¯ quartus paeon

Om antwoord op je vraag te geven of ik jouw versie niet beter vind klinken/lopen:
nee dus. Ik begrijp je standpunt en de logica erachter, maar ritmisch gezien is het
voor mij juist een verslechtering. Jij leest het gedicht dactylisch - hetgeen niet
de bedoeling is, daarover zometeen meer -, maar zelfs dan kunnen regels 4 en 8
gelezen worden als elk bestaande uit twee dactyli; éen volle en éen geheel
weggelaten/lege dactylus. Ik heb hier de bijbehorende term nog niet voor gevonden,
maar je zou het wellicht een driedubbele cesuur kunnen noemen. Ik ben ervan overtuigd
dat ik - waarschijnlijk weer in engelstalige bronnen - de exacte term hiervoor wel ga vinden.
Ik ben ermee bezig!
Het gedicht is evenwel niet opgebouwd uit dactyli, maar uit vijflettergrepige versvoeten,
waarbij in regels 4 en 8 de laatste twee lettergrepen oningevuld zijn. Wederom: de term hiervoor
ga ik vast nog wel vinden. Dat de vijfregelige versvoet (nog) niet bestaat/nog geen naam heeft
gekregen (dankjewel, Hendrikje, dat je mij op het juiste spoor hebt gebracht!), maakt het voor
mij extra leuk, want dat betekent dat ik mij zowaar op een tot nu toe blijkbaar on- of weinig
betreden pad heb begeven.
Jouw optie van de vierlettergrepige regels 4 en 8 is natuurlijk wel degelijk mogelijk, zowel in
dactylische vorm als in de vijflettergrepige, maar is ritmisch wat minder interessant. Juist het
abrupt afbreken van de regel net vóor de beklemtoonde lettergreep (wederom: de juiste term
hiervoor ga ik beslist nog vinden) levert een verrassend ritmisch effect op. Ik pas deze stijlfiguur
wel vaker toe, zie bijv. het op dit forum geplaatste 'Gifkikkerig'.

De discussies met julie allen bij Het vrije vers zijn voor mij zeer leerzaam, al vond en vind ik
het prettiger om vanuit mijn (ritmisch) gevoel mijn gedichten in elkaar te knutselen.
Of mijn kwintslag-versvorm ooit door iemand gebruikt gaat worden, dat zal ik wel zien, maar
dat is verder voor mij niet zo van belang. Belangrijker is het te weten dat ik met mijn dichtinstinct
op een ontleedbare en definiëerbare wijze blijk te werken. Alles wat ritmisch goed leesbaar is,
kan in termen gevat worden, zo ontdek ik nu. Wel blijft het zo, dat mijn composities doorgaans in
een vrije vorm zijn opgesteld, dus gezien jullie voorkeur bij Het vrije vers voor de conventionele,
veelgebruikte versvormen (die overigens óok ooit nieuw en 'vers' waren, zal ik jullie daar verder
niet mee vermoeien.

Een groet uit Cuijk, Vincent.

Krijg nou wat! Dat vind ik nog eens een leuke verrassing, Ditmar, dat je je aan een
kwintslag gewaagd hebt! Ik ga hem eens even rustig bekijken, dus wederom:
een reactie van mij volgt spoedig. Maar alvast bedankt voor je inspanning en
compliment.

Groeten, Vincent.

Oké Ditmar, ik heb je 'Spelen met Sjaak' aandachtig gelezen, en ik begrijp dat Niels
hier een stuk contenter mee is dan met mijn kwintslag no. 2.
(N.b., Niels, je had best even de moeite kunnen nemen om mijn versomschrijving bij
kwintslag 1 te lezen, lijkt me.)
Je hebt er namelijk een gedicht van gemaakt in reguliere dactylus-vorm. Heel leuk gedaan,
absoluut, maar het is dus geen kwintslag volgens mijn definities. Dit geldt evenzeer voor je
- overigens prachtig (en zo snel) gewrochte - episode uit de Ilias.
Ik waardeer het zeer dat je zo ijverig bent geweest, en dat je hebt gereageerd op mijn maakseltje,
maar op deze manier verander je mijn nieuwe versontwerp in een geheel ander concept,
eenvoudiger van structuur en vooral veel conventioneler.
Ik weet inmiddels drommels goed dat jullie bij Het vrije vers de voorkeur geven aan bestaande
versvormen, gebaande paden en geijkte stramienen, maar ik wacht op een nieuwe poging van je
- of van wie dan ook - om een kwintslag te maken volgens mijn helder omschreven definitie.

Niettemin; nogmaals bijzonder bedankt voor je creatieve ijver! Ik stort me intussen weer nijver op
het creëren van een volgende onconventionele compositie voor mijn verzameling ge- en
ongerijmde nonsens - inclusief bijbehorende dissectieve poëzie-vaktermen!

Vrolijke nachtgroeten uit Cuijk, Vin.

Ha Vin,

Ik heb één en ander aandachtig gelezen.

Je noemt een aantal klassieke versvoeten (je vindt ze ook besproken door Dr. Clumper in een antieke editie, maar je gaat wel voorbij aan een aantal dingen.

Zo zijn, voor zover ik weet, de versvoeten die je noemt gebaseerd op een systeem in het Latijn dat zowel van klemtoon (arsis) als lengte van de lettergreep uitging. Je probeert deze standaard 1-op-1 over te zetten naar ons Germaanse klemtoongebruik en dat knelt.

Als het gaat om 'cesuren', dan zijn dit afkepingen tussen versvoeten. Indien je uitgaat van een uit vijf elementen bestaande versvoet (die ik eerder een dimeter zou noemen, met twéé heffingen, zoals Hendrikje ook opmerkte, niet één) voor deze zgn. 'kwintslag', kan er in elk geval geen sprake zijn van cesuren, of begrijp ik je verkeerd?

Mijn werkje is niet dactylisch, het gaat uit van de choriambe: één choriambe per regel, eventueel aangevuld met een onbeklemtoonde lettergreep en een afsluitende jambe.

Je bent bovendien bezig een grammaticale constructie te bouwen, waar je binnen vijftien syllaben drie beklemtoningen moet ('mag') realiseren. Dat is niet realistisch c.q. onmogelijk in de Nederlandse taal, mij dunkt.

Vin, Ik ben wel onder de indruk van je erudiete uitleg.
Ditmar, hartelijk voor de aanvulling.

Maar Vin, ik houd het voorlopig bij meer conventioneel metrum, dus tussen de beklemtoonde lettergrepen één of twee onbeklemtoonde.
Net als Ditmar denk ik niet dat het Nederlands zich niet leent één beklemtoonde lettergreep in een vijflettergrepige regel. Eén of twee nevenklemtonen zijn onvermijdelijk.

Vin, Remko Koplamp heeft eens bewezen dat het mogelijk is om zinnen te schrijven waarin het metrum zowel jambisch als trocheeïsch kan zijn. Metrum moet dwingend zijn. dwz dat de lezer het metrum leest zoals de dichter het bedoelt. Het 'aquarium' kan enkel jambisch gelezen worden. De limerick heeft een drievoudige versvoet, daar kan men zich niet in vergissen. Jouw vijflettergrepige versvoet in interpretabel.

Prachtig, Ditmar, zo'n onderlegd antwoord. En natuurlijk lastig voor mij, als eenvoudig
autodidactje en vormleernoviet, om daar adequaat op te reageren. Het lijkt erop dat ik
daadwerkelijk een studie letteren moet gaan beginnen om mijn constructies
aanschouwelijk te maken en te kunnen verdedigen.
Niettemin even drie korte opmerkingen:

- De driedubbele cesuur is natuurlijk maar een provisorische omschrijving, op zoek naar
de juiste term voor een geheel weggelaten versvoet.
- Geen dactyli maar choriamben? Prachtig, er blijkt dus toch gewerkt te worden met
4-delige versvoeten, in tegenstelling tot wat men mij bij Hvv tot nu toe steeds deed
geloven. (Even voor het wederzijds begrip: ik lees je gedicht als

|- U U |- U (U)|

|- U U |- U (U)|

|- U U |- U

U | - (U U)|

omdat ik het wel in choriamben + jambe kan ontleden, maar het enkel in
driekwartsmaat kan voordragen.)
- Drie klemtonen binnen vijftien syllaben onmogelijk? Volgens mij is het me in kwintslag 1
redelijk goed gelukt. In no. 2 tendeert het metrum naar dactyli, dus inderdaad, het is lastig,
maar in elk geval blijven in regel 1 en 5 de vijflettergreepwoorden - met maar éen klemtoon -
de opzet aangeven. Het concept is wel degelijk werkbaar, naar mijn mening.

Afijn, ik laat het beter aan ontleedkundigen om mijn maaksels te analyseren zolang ik dat
zelf nog niet afdoend kan, maar, zoals gezegd, ik ben ervan overtuigd dat alles wat ritmisch
goed leesbaar is ook in dichttermen omschreven kan worden. Ik zal mijn eindscriptie hier
dan ook maar aan wijden, lijkt me. Wordt nog een hele klus, om mijn tweehonderdzoveel
verschillende creaties te definiëren! Je hoort het over een paar jaar wel, wellicht.

Dankjewel, Niels, voor je vriendelijke woorden, dat waardeer ik bijzonder. Maar vrees niet, ik hou
het voorlopig gewoon weer bij mijn verzameling V.K.liën. Dit was echt maar een aardigheidje
tussendoor, omdat ik toevallig aan het woord hippopotamus dacht en er prompt een uitdaging in
zag er iets mee te doen.

Vin Konings.