Geluidsopname Kees van den Heuvel XIV
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
{audio}files/14 Afgelopen.mp3{/audio}
Geluidsopname Kees van den Heuvel XIII
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
Een reis rond de wereld in 80 versvormen 7. De Virelai Post-Moderne
- Gegevens
- Geschreven door Jaap van den Born
Met de feestdagen achter de rug, het nieuwe jaar weer op gang en de goddank ingevallen dooi bejubeld, kunnen we weer aan de slag met een versvorm die wat meer voorstelt.
De virelai post-moderne is bedacht door Bob Newman en heeft als voornaamste eigenschap dat het rijm uit de pas loopt met het metrische patroon.
Een voorbeeld ter verduidelijking, want jullie stommelingen snappen natuurlijk weer niet wat ik bedoel (al moest ik zelf ook even nadenken):
Virelai post-moderne
Zeg, ken jij ook de mosselman
Die ons met mosselen verwent
Recht uit de zee?
Zo’n overheerlijk mosselmaal
Met prei en wortel in een pan?
Raffinement!
Nou, ken je die? Wat zeg je? Nee?
Jou onbekend als provinciaal?
Nou, jammer dan
Maar je kent wél de vissenvent?
Dan neem ik je toch daarheen mee?
En ik betaal
Het metrische patroon herhaalt zich hier na elke drie regels, terwijl het rijm om de vier regels herhaald wordt (abcd abcd abcd). Om goed uit te komen zijn hier dus 3 maal 4 (of 4 maal 3, als je uitgaat van het metrum) regels nodig. Duidelijk? Aan de slag!
Geluidsopname Kees van den Heuvel XII
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
{audio}files/12 Therapie(1).mp3{/audio}
Een reis rond de wereld in 80 versvormen. Deel 5. De Pleiade
- Gegevens
- Geschreven door Jaap van den Born
Derde dinsdag van september
Ik ween om bloemen in de knop gebroken
En voor de ochtend van haar bloei vergaan
Ik ween om bloedjes die op ongewroken
En hulpeloze arme bloempjes staan
Men roept wel dat m’n in de knop gedoken
Geknakte bloem, geen grond is voor een traan
En dat een nieuwe tijd is aangebroken
Waarin men mietjes zoals mij zal slaan
De woede van het volk is snel ontstoken
En voor de ochlocraat* breekt nu ruim baan
En net heeft onze Majesteit gesproken
(En droomde zuchtend van háár bloeitijd, aan
De tijd van warmte in haar kille knoken)
Ach, hoe dan ook zal het mij slecht vergaan
*volksmenner
Ik vang de laatste tijd onderdrukt gemopper op, dat die Angelsaksiche versvormen niets voorstellen en veel te weinig een beroep doen op het ongelooflijk diepe denkvermogen van de hoogbegaafde Nederlandse plezierdichters. Om maar te zwijgen van de plezierdichteressen.
Hier dus maar een Britse breinbreker om de tanden op stuk te bijten; de pleiade.
De pleiade is bedacht door de Britse schrijfster en dichteres Vera Rich. De vorm ontleent zijn naam aan het zevengesternte in het sterrenbeeld Stier en bevat zeven coupletten.
De eerste twee regels worden in de volgende coupletten herhaald op de manier als in het voorbeeld, ze blijven dus op hun plaats. Elke regel is een jambische pentameter, dus de herhalingen hebben respectievelijk 4, 4, 2, 4, 4 en 2 lettergrepen.
Dat is alles.
Wie het zich minder moeilijk wil maken dan ik gedaan heb, zorgt ervoor dat de afbrekingen niet midden in een woord vallen, maar het leek me aardig, als extra handicap, uit te gaan van bekende dichtregels in het openingscouplet. Dat maakt deze vorm een stuk spannender.
Het is dus geen voorschrift, maar de vorige vormen waren zo makkelijk dat ik een extra uitdaging wel wenselijk vond.
Een reis rond de wereld in 80 versvormen. 4: Dorsimbra
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
Er worden door hen wel degelijk ook nieuwe versvormen ontwikkeld.
En het Stuk was ook een mooie en voorzichtige inleiding in de Dorsimbra, omdat die een combinatie vormt van een ouderwetse, degelijke en beproefde vorm en modern vrij vers.
Deze vorm is ontwikkeld door Frieda Dorris, Robert Simonton en Eve Braden (‘verklaar de naam Dorsimbra’) en bestaat uit drie coupletten van elk vier regels:
Couplet 1: vier regels als in een Shakespearesonnet (pentameter en rijmschema abab)
Couplet 2: vier korte en pittige regels in vrij vers
Couplet 3: vier regels in pentameter en blank vers; de slotregel is gelijk aan de beginregel.
Overlopen van de zinnen van het ene naar het andere couplet en binnenrijm (binnenhalfrijm) kunnen helpen de innerlijke samenhang te versterken. Een aardige vorm met mogelijkheden.
Een voorbeeld:
De pandabeer maakt veel gevoelens los:
Die zwarte vlekken in die witte kop
Dat kleurt zo prachtig bij het bamboebos
En dan dat neusje als van zoete drop!
En dat loopt de godganselijke dag
Bamboevretend en
Slingerschijtend
Rond te sloffen!
Wat is dat nou voor specialisatie
Alleen maar bamboe eten en niets meer?
Zo vráág je om extinctie, stommeling!
De pandabeer maakt veel gevoelens los
Een aardige vondst, niet moeilijk, maar met een heel eigen sfeer. Ik wacht handenwrijvend op de inzendingen.
Een reis rond de wereld in 80 versvormen. 3: Little Willie
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
Willie in a nice new sash,
Fell in the fire and burned to ash.
Now, although the room grows chilly,
I haven't the heart to poke poor Billy.
De Little Willie is een in principe vierregelig versje met doorgaans rijmschema aabb, maar abab enzovoort worden ook aangetroffen. Het metrum is meestal een trochee (kort-lang) en wil nog wel eens rammelen. Kortom, typisch een versje dat in de volksmond ontstaat en de meeste zijn dan ook van anonieme schrijvers. Er wordt gewoonlijk een gruwelijke handeling in verricht door een gruwelijk kind, verteld op luchthartige toon, waar dan door omstanders laconiek of hooguit licht geïrriteerd op wordt gereageerd. Dit kind is meestal Little Willie geheten.Wanneer en waar het personage Little Willie is ontstaan is met raadselen omgeven.
De vroegste vermelding is in The Manzanar Free Press (een krant uitgegeven in een interneringskamp in de V.S. waar gedurende de tweede wereldoorlog Japanse Amerikanen waren opgesloten): ‘it was in the Nov. 14 (1942) Saturday issue of the Free Press when Little Willie was born. It was then that Little Willie shot his sister rat-tat-tat.”
Maar anderen spreken dit tegen en beweren dat hij al vroeger bestaan moet hebben. Duidelijk is wel dat de inspiratiebron ligt in het boekje Ruthless Rhymes for Heartless Homes van Harry Graham uit 1899, hoewel daar geen enkele Willie in voorkomt.Niet alleen bevatten de versjes hierin de sfeer en het model van de Little Willies, maar veel doen nog steeds de ronde met nu Willie in de plaats van de oorspronkelijke personages.
De beroemdste Little Willie is het openingsversje en die komt het dichtst in de buurt: die heet Billy in de bundel. De Ruthless Rhymes van Graham hebben velen geïnspireerd, ook onze John O’Mill wiens werk helemaal dezelfde sfeer ademt. Beroemd zijn zijn regels:
Lees meer: Een reis rond de wereld in 80 versvormen. 3: Little Willie
Een reis rond de wereld in 80 versvormen 2
- Gegevens
- Geschreven door Jaap van den Born
Het reusachtige continent Noord-Amerika heeft veel voortgebracht, maar weinig versvormen.
Het higgledy-piggledy maakt natuurlijk wel veel goed, maar verder kunnen ze daar eigenlijk enkel pochen op William Cole (1919-2000), die een boekje uitbracht met tweeregelige versjes, Uncoupled couplets, waarin de eerste regel bestaat uit een bekende dichtregel, die in de tweede onderuit gehaald wordt.
Het wordt daar als een innovatieve versvorm beschouwd, dus vooruit dan maar:
Whenas in silks my Julia goes,
The outline of her girdle shows.
Robert Herrick
Gather ye rosebuds while you may
But take your little pill each day.
Thomas Campion
There is a garden in her face;
Her dermatologist has the case.
Algernon Charles Swinburne
When the hounds of spring are on winter’s traces,
The rich take off for warmer places
Niet echt opzienbarend, wel een aardig idee. Drs. P heeft het in het Nederlands ook volbracht in zijn boekje Antartica, onder de schuilnaam Coos Neetebeem en zich daarbij niets aangetrokken van de tweeregeligheid, wat zeker geen slecht idee was. Zijn Sikkels blinken/ Sikkels klinken/ Ruisend valt het graan/ Als je iemand weg ziet hinken/ Heeft hij ’t heeft fout gedaan is een klassieker geworden.
Bezint eer je hieraan begint, want het duiveltje van de flauwiteit staat hier enthousiast bij te springen.
Een reis rond de wereld in 80 versvormen (1)
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
Versvormen, het onmisbare werk van Drs.P, bevat (zoals de titel al voortijdig verraadt) versvormen, maar compleet is het natuurlijk niet en daar streeft het ook niet naar, hoewel de belangrijkste erin staan.
Maar in vele landen heersen barre winters waarin kleumende barden niets anders te doen hebben dan merkwaardige vormen bijeen te mompelen in de lange, donkere avonden terwijl andere beschavingen zo oud zijn dat alleen door de tijd al versstructuren voortgebracht zijn die zich gehandhaafd hebben door bruikbaarheid. Daar zit vast wel wat leuks bij voor ons, wat wel bleek door de Duitse week die we vorig jaar hielden.
Aangemoedigd door dat succes hebben we besloten om het groter aan te pakken: we gaan een reis rond de wereld maken in 80 versvormen.
Eerst door Europa, waarbij we Afrika en passant meepakken en dan verder naar het geheimzinnige Oosten.
Onze reis begint in Groot Brittannië, dan hebben we dat gehad en voor het gemak tellen we daar de U.S.of A. bij, dan hebben we de Angelsaksen en de Kelten achter de rug.
Jawel, een reis rond de wereld zou daar dan moeten eindigen als we naar het Oosten reizen, net als Phileas Fogg, maar die verrekte Balthasar van Stavelnaere gooit op het forum het hele reisschema in de war met zijn dubbele amfibrachys, dus daar beginnen we dan maar mee.
Griep
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
Mexicaans griepvirus!
Ik wil niet doodgaan
Dus ik nam zo'n prik
Hierdoor lijd ik nu aan
Postvaccinatiekoorts
En bovendien heb ik
Ook nog de hik
Sonnettine
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
Rijmschema
abba cddc ee
ook abba abba cc komt voor.
Overige informatie
In het begin was uitvinder Jan Boerstoel zeer streng met zijn nieuwe vorm. Laten werd hij losser in de leer. Werd het gedicht in het begin altijd met een distichon afgesloten, later kwam de clou ook wel eens pas met de laatste regel. Verder is ook het geslacht van rijmen minder vast geworden. Het maakte steeds minder uit of een versregel mannelijk, vrouwelijk of glijdend rijmend eindigde. Geleidelijk aan is hij ook meer gaan enjamberen. Wat gebleven is (en blijft) is het omarmend rijm en het bij voorkeur ‘theatrale' slot. Zeer de moeite waard voor vrijwel alle onderwerpen.
Meer informatie
Zie Poésie d'Amour, Jan Boerstoel, 1983
Zie ook 'Veel werk', Jan Boerstoel, Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam 2000
Maar wij zijn voor vanavond uitgesmuld.
De kip was ongeloofelijk gevuld
om maar te zwijgen van de ganzennekken.
temidden van de wijngaard opgegroeid?
De wijn heeft al zo rijkelijk gevloeid,
dat ik nu van geen perzik meer wil weten.
het beste komt hierna en dat ben jij.
Jan Boerstoel, uit Poésie d'Amour
Spelling checker poem
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers.
Hieronder zie je het beroemde spelling checker poem, ontelbare malen in ontelbare versies te vinden op internet, meestal onder de naam 'Anonymous'.
Dit is de oorspronkelijke versie van Jerry Zarr uit 1992.
Dit moet toch ook in het Nederlands kunnen. Benieuwd wie hier zijn tanden op stuk wil bijten.
CANDIDATE FOR A PULLET SURPRISE
I have a spelling checker.
It came with my PC.
It plane lee marks four my revue
Miss steaks aye can knot sea.
Eye ran this poem threw it,
Your sure reel glad two no.
Its vary polished inn it's weigh.
My checker tolled me sew.
A checker is a bless sing,
It freeze yew lodes of thyme.
It helps me right awl stiles two reed,
And aides me when aye rime.
Each frays come posed up on my screen
Eye trussed too bee a joule.
The checker pours o'er every word
To cheque sum spelling rule.
Bee fore a veiling checkers
Hour spelling mite decline,
And if we're lacks oar have a laps,
We wood bee maid too wine.
Butt now bee cause my spelling
Is checked with such grate flare,
Their are know faults with in my cite,
Of nun eye am a wear.
Now spelling does knot phase me,
It does knot bring a tier.
My pay purrs awl due glad den
With wrapped words fare as hear.
To rite with care is quite a feet
Of witch won should bee proud,
And wee mussed dew the best wee can,
Sew flaws are knot aloud.
Sow ewe can sea why aye dew prays
Such soft wear four pea seas,
And why eye brake in two averse
Buy righting want too pleas.
Jerry Zar, 29 June 1992
Jerrold H. Zar
Graduate School
Northern Illinois University
DeKalb, IL 60115
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Tijdschriftenrel
- Gegevens
- Geschreven door Het vrije vers
Op de contrabas wordt al een aantal dagen druk gediscussieerd over de kweekvijverfunctie van literaire tijdschriften. De discussie vindt plaats naar aanleiding van een scriptie van Bart Temme over dit onderwerp. Hier vind je flink wat informatie en hier lopen de gemoederen hoog op en kun je lekker mee babbelen.
Engels light verse 1: Because I liked you better
- Gegevens
- Geschreven door A.E. Housman
Than suits a man to say,
It irked you, and I promised
To throw the thought away.
To put the world between us
We parted, stiff and dry;
`Good-bye,' said you, `forget me.'
`I will, no fear', said I.
If here, where clover whitens
The dead man's knoll, you pass,
And no tall flower to meet you
Starts in the trefoiled grass,
Halt by the headstone naming
The heart no longer stirred,
And say the lad that loved you
Was one that kept his word.
Nog meer balladen
- Gegevens
- Geschreven door het vrije vers
Jaap van den Born is ook de kelder maar eens ingedoken en vond daar maar liefst twee balladen, verzonden aan Drs. P voor zijn verjaardag: één voor zijn achtenzestigste verjaardag en één met dezelfde rijmwoorden (jawel: dat heet een bout rimé, zie bij versvormen) voor zijn tachtigste.
Als je dacht dat hij dat deed uit tijdsbesparing moet je het maar eens proberen.
Hij heeft het Drs. P niet verteld en die heeft niets gemerkt en dat heet een binnenpretje.
Hier zijn ze:
1987
U hoort het goed, er is vandaag een feest
Want P verjaart – was u dat soms ontschoten? –
Wiens poëzie zelfs kreupelen geneest
Als dichter Koning, Grootste van de Groten
Een stroom van hechtberijmde anecdoten
- En alles zonder plakselpot of schaar –
Is aan zijn immer werkzaam brein ontsproten
En dat nu al weer achtenzestig jaar
Uit het archief
Uitslag Shakespeare-Sonnetwedstrijd
De eerder aangekondigde Shakespeare-sonnetwedstrijd, georganiseerd door het Poëziecentrum in Gent, samen met de Universiteit van Gent, is een zegetocht voor Het vrije vers geworden.
Er waren twee categorieën, Nederlands en Engels en in beide twee eersteprijswinnaars, één al dan niet student, of verbonden aan de Universiteit van Gent en een vrije mededinger.
De eerste prijs in de categorie Engels ging naar Jaap van den Born en de eerste prijs Nederlands was voor Niels Blomberg.
Omdat het in België was, was de prijsuitreiking uiteraard sfeervol, wat blijkt uit dit citaat van Niels over zijn uitstapje vanuit het verre Almere: “Het was een genoeglijke middag en avond in Gent met Gentse Strop (bier), Gents stoofpotje en ten slotte Shakespeare onder de hanenbalken.
In België weten ze de poëzie nog te huisvesten, en wel aan een monumentaal plein met Jacob van Artevelde meer dan manshoog in het centrum.”
Voor meer bijzonderheden klik hier.
Hier de twee winnende sonnetten:
Jaap van den Born
Message by Ouija Board
Look in thy glass, and tell the face thou viewest:
‘Thy wit is quick and capable thy rhyme
But stop, before thee Shakespeares work renewest!’
Sir, I forbid thee this most heinous crime!
Conversant with my heart art thou and sly
Thou giveth words where I have never spoken
I swear against the truth so foul a lie
My pride and reputation hath thou token!
My pen, devoured by Time, hath long been broken
My beauty's pattern; idly sold to men?
My Spirit, qui'tly dreaming, now awoken
Cries: 'Draw no lines there with thy ‘antique’ pen
Though people see thee fair and thought thee bright
Thy art is black as hell, as dark as night!
William Shakespeare
Niels Blomberg:
Seizoenen
“Shall I compare thee to a summer's day?”
Zijn vraag klinkt haar belezen en belegen.
Ze zegt beleefd maar onomwonden: “Nee”,
want lome zomerdagen staan haar tegen.
Ze wil hem wekken als de lentezon,
hem overladen met haar lentebloesem,
hem sleuren uit zijn winterslaapcocon,
en liefderijk verwarmen aan haar boezem.
Ze wil beminnen als de najaarswind,
de dorre blad’ren in zijn hoofd verwaaien.
Ze wil zijn muze zijn, en zijn absint.
Ze wil de vonk zijn van zijn lichterlaaie.
Hij is verward, begrijpt niet wat ze wil.
Zijn hart wordt door haar antwoord winterkil.