Het vrije vers

 

Hij is van jaren zestig gitarist,

ooit achtervolgd door woeste meidenhorden,

veranderd in een hopeloos verdorde,

een flower die compleet de power mist

 

Hij heeft het laatste geld aan dope verkwist,

wacht in zijn wereld zonder toegangsborden

tot hij zo stil als zijn gitaar zal worden:

voorgoed verstomd geborgen in een kist

 

Van jaren nadat hij is afgehaakt

waar ergens tussen vrijwel nooit en zelden

zijn naam in lagen stof is zoekgeraakt

 

valt er waarschijnlijk weinig meer te melden

dan dat hij enkel nog furore maakt

in de top tien van de vergeten helden

 

 

De bijstand wordt weer verder aangetast

Wie recht heeft krijgt voortaan ook extra plichten

Om werk (betaald) of klusjes te verrichten

Want wie maar thuiszit is de Staat tot last

 

Sociale zekerheid verdraagt geen franje

Behalve als u Vorst bent van Oranje

 

 

"Als jij nou zegt dat jij het niet meer weet,

Dan heb ik jou ‘vermoedelijk’ gesproken,

Zo hebben we de waarheid wel ontdoken,

Maar liegen niet over dat oorlogsleed.

 

Dus zeg, al gaat de Kamer ook tekeer: 

Dat weet ik om de dooie dood niet meer."

 

 

Mensen, gedraag je toch

Kwetsende spreekkoren

Apengeluiden

Dat moet je niet doen

 

Iedereen wijst naar het

KNVB-beleid

Heeft zo’n supporter dan

Zelf geen fatsoen?

 

 

Het is hier waterrijk en stil en groen

De habitat van menig plant en dier

Wij hebben met zijn tweeën niets te morren

 

Zo'n fraai vakantiehuis schenkt veel plezier

Jij wijst op de fijnmazigheid der horren

Er dansen muggen in het avondlicht

 

Wij vinden in de keuken oude lorren

Nu kan de allerlaatste kier gedicht

zodat geen steekbeest ons nog iets kan doen

 

Nabij mijn oorschelp vliegt na middernacht

een muggensquadron rond op volle kracht 

 

 

Dit vers staat in de bundel Lichtvoetig III. 

Niels gaf toestemming het hier te plaatsen, waarvoor dank!

 

 

Een zielig kuikentje uit Grouw

verrekte bijna van de kou.

Een kleumoloog van naam alhier

bekeek het bibberende dier

van nagelpunt tot fontanel

en sprak gewichtig: ‘Kippenvel.’

 

 

 

Desiderius Erasmus

Gaf niet zo veel om orgasmes.

Hij zei: ‘Zo’n kort genot slijt

Nog sneller dan de zotheid.’

 

Nadat Lucas van Leiden

Het einde der tijden

Op het doek had weergegeven

Stond hij uren lang te beven.

 

René Descartes

Dacht ietwat verward

Dat hij enkel bestond

Als hij zelf dat zo vond.

 

Willem van Oranje

Had iets tegen Spanje

En bestreed verhit

Real Madrid.

 

Jan Pieterszoon Coen

Vervuilde zijn blazoen

Met een perfide

Stuk genocide.

 

Piet Hein?

Zijn naam is: Klein!

Subliem,

Zo’n pseudoniem.

 

Lodewijk de Veertiende

Dacht, op het plebs neerziende

Zonnekoning te zijn,

Maar die zon was maar schijn.

 

 

De dood brengt leven in het uitvaartwezen

De clientèle die gestadig groeit

Waardoor de branche als nooit tevoren bloeit

Is met de dienstverlening zeer tevreden

Want achteraf is nooit protest gerezen

Of stonden klanten op die moeilijk deden

 

De lijkbezorging werkt naar oude zeden

Daar ook de klant nieuwlichterij verfoeit

Met verzen, zang, gebed, muziek die vloeit

Of teksten, ingetogen voorgelezen

Wordt door het kraaiengilde fijnbesneden

Een dode vast de hemel in geprezen

 

Er zijn per uitvaartzaak wat eigen wetjes

Maar overal geldt: Opgeruimd Staat Netjes

 

Wikimedia Commons 

 

Een bij vliegt al denkend van bloesem naar bloem

zij piekert en peinst over loodzware zaken

en vraag je waarom zij zich druk zit te maken

dan noemt zij als reden: ik denk dus ik zoem

 

 

Ik slenter nietsvermoedend langs een flat,

een avondloopje, zonder iets te moeten,

valt plofklaps daar een kerel voor mijn voeten.

Het scheelde weinig of ik was geplet.

 

Gesprongen dus, vanaf etage elf.

Zo’n vent denkt ook alleen maar aan zichzelf.

 

U houdt van Kunst? Wat dacht u van Vermeer?

Die staat bij kenners danig in de gunst

Maar volgens mij is dat zwaar overdreven

 

Ik maak dat simpel na, dat is geen kunst

Als ik iets maak wordt het hem toegeschreven

Door kenners met een wijdverbreide faam

 

Het brengt goed op, ik kan er ruim van leven

En toch zet ik gewoon mijn eigen naam

Ik kort die altijd af als ik signeer

 

Maar dat mijn hert, waarbij Vermeer verbleekt

Niet wordt erkend als echte Kunst: dát steekt

  

 

 

 

Ik heb Van Bommel weer eens teruggezien

De handen op z’n rug. Toen in z’n zijden

Een nederlaag viel amper te vermijden

Kort zou het duren. Een minuut of tien

 

Wat had zijn PSV voor thee gedronken?

Het team werd overlopen, wijd en zijd

En blunderde tot in oneindigheid

De zege werd door Willem II beklonken

 

Vrij koel klonk hoe de trainer het ervoer:

‘Een aantal spelers zijn te onervaren’

- Hoelang staat deze man nog aan het roer? -

 

‘En dat er twee vedetten nu niet waren

Hielp ook niet mee’, zei Mark met veel bravoer

- Hoelang zal Gerbrands’ hand hem nog bewaren? -

 

Ik had onlangs ineens de mannengriep
Ik kon een biefstuk op mijn sixpack bakken
Terwijl ik bleek naar adem lag te snakken
En dood ging met een masculien gepiep

 

Mijn borsthaar zag ik richting scrotum zakken
Uit elke zweetklier groeide een poliep
Sinds Jezus Christus ging geen vent zo diep
En Hij had zich vrijwíllig laten pakken

 

Men zegt dat elke vrouw vol smart zal baren
En dat zal best wel heel vervelend zijn
Maar haalt het echt niet bij hoe ik me voelde

 

Ik snapte plots wat Wittgenstein bedoelde
En moet u de details hier dus besparen:
Geen taal beschrijft mijn gruwelijke pijn

 

 

Een duif sprak koerend tot zijn wijf:

"Ik stop met poetsen aan mijn lijf;

jij wint het glimmen toch met glans

omdat ik altijd doffer blijf".

 

 

Adrie Oudejans was een van de acht finalisten in Emmen.

Dit kwatrijn staat in de bundel Lichtvoetig III.

 Adrie gaf toestemming het hier te plaatsen, waarvoor dank!

 

 

 

Recent verscheen een nieuwe bundel van Ton Peters (Dieren, 1952), op Het vrije vers ook bekend onder zijn pseudoniem Otto van Gelder. De presentatie vond op 1 november plaats in het Huus van de Taol te Beilen. De maon hef nacht under de nagels bevat gedichten van de bekende Amerikaanse dichter Ted Kooser – winnaar van de Pulitzerprijs in 2005 en twee jaar lang Poet Laureate – en Peters’ vertalingen ervan in de Drentse taal.

Peters vond het vreemd dat een dichter van zijn kaliber in ons land nog niet vertaald was. Ofschoon Kooser geen lightversedichter is, nam Peters de prijzenswaardige taak op zich diens vrije verzen te vertalen.

Op de website van Woest en Ledig is een uitgebreid verslag van de presentatie te lezen. 

 

Uit de bundel het gedicht 'At the Cancer Clinic' en Peters' vertaling.

 

  

De maon hef nacht under de nagels (Het Drentse Boek, 2019); ISBN 9789065090829, € 17,50

 

 

 

Wat rijmt er, vroeg ik, op de rijmklank 'erfst?'

Een makkie, riep de hele meute: HERFST!   

 

Trek het niet stuk, die dunne wedstrijdkleding

van tegenstanders in de gure herfst.

’t Is een gemene, kille overtreding:

ik noem dat voetbal op zijn spelbederfst. 

 

‘Viel bloader binne deze herfst’

Zei Tinus op zijn Stellingwerfst  

 

Bij slager Serf is in de herfst

De bloedworst altijd op z’n Serfst   

 

Binnensmonds een grote vloek  

Geel en rood zijn weer eens zoek

Mijn impressie van de herfst

Moet het doen met bruine verfst

Reken op een somber doek

 

De weduwe was deze herfst

Bij de notaris op haar erfst

 

 

Het zingen van de allereerste geest

De man gaat op en onder in de straat

Profeet noch zend’ling monnik noch soldaat

Hij zoekt zichzelf een nieuwe reisgenoot

Een kruising tussen doper en de dood

Verbeeldt zich visioenen van een reis

Met kin en bakkebaarden glad als ijs

Een korte tussenlanding in een kroeg

Waar schakend sneeuw het druipend bloed versloeg

Men dwingt hem tot het zingen van zijn lied

Wanneer hij plots zijn zware lot inziet

Zijn reis wordt slechts gehinderd door een vrouw

Hij mist de trein die ik juist halen zou

En wolken stomend boven kolenvuur

Vertrekt zij op het voorgeschreven uur.

 

 

Bas Jongenelen hoopt morgen, 12 november, te promoveren op een proefschrift over humor in 1561. Sonnettenkransdichter O.B. Kunst zocht hem op en interviewde hem hierover.

 

Het vormvaste is een belangrijk onderdeel van de rederijkerscultuur, je moet het echter ook weer niet overdrijven. Ja, ze hadden regels voor hun literaire genres, maar die regels waren op een bepaalde manier buigzaam. Zo zien we geen metrum in hun werk, dat bestond namelijk nog niet. Dus de regel dat een bepaalde dichtvorm per se in een dubbele dactylus moet, zien we niet terug. 

 

Een groot deel van de door mij onderzochte teksten zijn facties. Een factie is een kort humoristisch toneelstukje dat afgesloten wordt met een vrolijk liedje. Dat zijn de regels, nergens staat hoe kort kort is en hoe lang dat liedje moet duren. Een ander genre is het refereyn. Een refereyn kent een stockregel en een princestrofe – en daarmee hebben we de regelgeving eigenlijk wel gehad. Bij sommige wedstrijden werd bepaald dat het aantal lettergrepen per regel tien moest zijn, of twaalf; en soms was het aantal strofen beperkt. Maar in principe was je als dichter toch behoorlijk vrij, wie een refereyn van twintig strofen wilde maken, die kon dat. Er was niemand die zei: ‘Een refereyn hoort uit vijf strofen te bestaan.’ Een refereyn van twintig strofen was ook een refereyn. Dat zou bij ollekebollekes niet toegestaan zijn, stel je voor zeg: een ollekebolleke van drie strofen! Het Vrije Vers zou ontploffen!

 

Misschien wel, we zien bij wedstrijden wel een hang naar beknoptheid. De refereynen die in het Rotterdamse rhetorijckfeest ten gehore werden gebracht hadden bijna allemaal vier strofen. Dat was blijkbaar een lengte om het publiek mee te krijgen zonder voorbij het verveelpunt te komen. Die lengte stond niet in het wedstrijdreglement, maar bijna alle deelnemers hielden zich eraan. Het aantal regels per strofe was ook vrij, en toch hield nagenoeg iedere dichter zich aan het aantal van vijftien regels. De inhoud vliegt alle kanten op. 

 

Er wordt door de Amsterdamse kamer kritiek geleverd op het landsbestuur in Brussel (zie mijn artikel op historiek.net), er was een grap over een dronken man die de billen van zijn vrouw aanzag voor haar borsten, er waren moppen over vreemdgaande vrouwen (daar heb ik ook over geschreven op historiek.net) en er waren refereynen met als thema dat het zo gezellig is om in Rotterdam feest te vieren. Bij de facties die op het Landjuweel in Antwerpen opgevoerd worden, is meer aandacht voor maatschappelijke satire. Daar gaat het over hongerige soldaten en over mannen die te veel drinken. Blijkbaar waren dat thema’s die toen speelden. Dan is er nog een derde belangrijke bron voor mijn onderzoek: het manuscript van Eduard de Dene. Deze Brugse rederijker was op sommige momenten zeer fel op de kerk, maar hij gebruikte dat handschrift om uit voor te lezen in beperkte kring. Dat is iets anders dan optreden in het openbaar, op plein voor het stadhuis in Antwerpen.

 

Ja en ja. Zijn Testament Rhetoricael  is erg omvangrijk, we kunnen hem daarom volgen in zijn stijl en onderwerpen. Hij is voor zijn tijd erg vormvast, zijn refereynen zijn erg goed, zijn rondelen zijn fraai en hij durfde ook te spelen met intertekstualiteit en andere postmoderne fratsen. Maar hij blonk vooral uit in liedjes. Ik vind zijn liedjes erg leuk en ik zou het fantastisch vinden als sommige ervan op muziek gezet zouden worden door een carnavalskapel. En dan niet de muziek gereconstrueerd op zestiende-eeuwse wijze, maar met de feestmuziek van nu. Stel je voor dat de Snollebollekes ‘Poy poy manneken poy’ uit zouden voeren, hoe geweldig zou dat toch zijn! Gratis tip van mij: wie zo’n feestliedje van De Dene op muziek zet, scoort daarmee een knaller van een carnavalshit. De Dene is een zeer fascinerende figuur en hij verdient een goede biograaf.

 

Nee.

 

Er lopen genoeg HVV’ers rond om deze handschoen op te nemen. Er zijn veel teksten van hem overgeleverd en ook de nodige biografische gegevens, de combinatie van die twee moet echt wel een goed boek opleveren – ik koop dat boek! Misschien zelfs een proefschrift, de biografie staat immers in de wetenschappelijke belangstelling.

 

Met de titel Humor in 1561 en ISBN 9789402198690 is het bij iedere boekwinkel te koop.