De Grote Friese Oorlog

We tellen nu 600 jaar geleden
Het jaar des heren 1417
Waar iets te zuiden van de Oude Riet
In een rampzalig desolaat gebied
Twee legers met soldaten, clandestien
Een legendarisch grote veldslag streden

Te Okswerd bij Zuidhorn zou het gebeuren
De Schieringers, belust op Gruno’s val -
Uit Friesland waren zij reeds opgetrokken
Geleid door Sikke Sjaarda, onverschrokken -
Er waren meer dan duizend man in tal
Die wisten dat de grond bloedrood zou kleuren

Als tegenstrever de geallieerden:
De Vetkopers, de Bronkhorsten en meer
Een zootje ongeregeld fanatieken
Met knotsen, hellebaarden, zware pieken
De Fries tom Brok trad op als legerheer
En zag hoe daar de Schieringers crepeerden

De Stad bleef zo behouden voor de Vetten
Ik vraag mij af: hoe kwam dit volk zo sterk?
Wellicht door hen oneindig op te jutten -
Op het rantsoen van mous met worst en grutten
Verrichtten zij dit forse duivelswerk
Ofschoon vergeefs: er kwamen nieuwe wetten

Schep op! Tast toe! Een kin vol vet en schuim
Een stamppot mous met dröge worst en gort
Geen Groninger wiens maag daar niet van knort
En proost met Ouwe Bok of Oma’s Pruim

Dag Ben,

Ik ken het verhaal niet, dus daar kan ik weinig over zeggen.

Paar opmerkingen heb ik wel:

strofe 2: Er/Dat waren meer dan duizend man in tal
die etc.etc.?

strofe 3: fanatieken?
tom Brok mist een hoofdletter

Strofe 4, regel 5: verichtTen .

groet,
Hanny

Dank voor de tips, Hanny.

ik neem niet alles over, wél jouw opmerkingen mbt strofe 2 en en 4.

Keno II tom Brok(e): het woordje 'tom' is oud oostfries en betekent iets als 'ten'. Dus zou ik het als voorvoegsel zonder voornaam met een hoofdletter moeten schrijven. Maar ik wil voorkomen dat men deze naam leest als voornaam. Dus heb ik toch gekozen voor de kleine letter.
nl.wikipedia.org/wiki/Keno_tom_Broke
nl.wikipedia.org/wiki/Tom_Brok

Groet, Ben

Ben, mijn Van Dale zegt: clan-des-tien. Dat zou betekenen dat er in strofe een rijkrijm staat. Verder complimenten, al snap ik er geen barst van omdat ook ik het verhaal niet ken.

Bijzonder om te horen dat de ontstaansgeschiedenis van het noorden van dit land niet tot het basis- en vervolgonderwijs is doorgedrongen. We kennen wel de hoekse en kabeljauwse twisten, het Palingoproer, het beleg van Leiden, maar de strijd tussen de Schieringers en de Vetkopers is niet in de geschiedenisboekjes terecht gekomen. Sappige verhalen!

@Frits: ik ben mij van het rijk rijm in de eerste strofe bewust. Echter kan ik zo gauw geen verbetering bedenken. De Grote Roerganger van HVV heeft dit vers als zodanig geaccepteerd, van een educatief verantwoorde illustratie voorzien en op de voorpagina gezet.
Ik kan mij nog wel vinden in de zwakke verdediging dat het woord clandestien door sommigen van ons (wellicht ten onrechte) wordt uitgesproken als: clan-de-stien.

Hartelijke groet, Ben

De Grote Roerganger mompelde 'clan'de'stien' en aarzelde. Hij dacht er even over het na te kijken, maar was bevreesd voor het antwoord en vond de opvoedkundige waarde zó overstelpend dat hij het plaatste met een kruisteken.Want het is inderdaad dieptreurig dat niemand meer weet wanneer de Slag bij Ane was, om maar iets te noemen. Hij had natuurlijk kunnen weten dat Frits Criens het op zou zoeken, maar staat fier achter de Noorderlingen en wederstaat hem in het aangezicht. .

Waarvan akte

Net als de grote roerganger denk ik 'clan'de'stien'.
Van Dale lijkt me hier niet het laatste woord te hebben. Er is een goede reden om af te breken als clan-des-tien, namelijk open en gesloten lettergrepen: clan-de-stien heeft een andere uitspraak. Maar de uitspraak is en blijft 'clan'de'stien'.

Overigens heb ik lang geleden een vergelijkbare discussie gehand over het rijmpaar tijden/kastijden. Ook hier werd Van Dale erbij gehaald. Zie hetvrijevers.nl/index.php/forum/12-Ballades/1221-april

Niels Blomberg schreef :
Ik ben wel benieuwd hoe je dat zo stellig kunt zeggen?!

Zoals al opgemerkt is het volgens Van Dale : clan-des-tien
Woorden.org geeft wat de uitspraak betreft eea nog specifieker weer :
clan-des-tien

Zonder Van Dale wordt het dwalen.
Straks moeten we zestien nog uitspreken als ze-stien

Als redacteur ga ik inzake voorkeurspelling en woordafbreking gewoonlijk te rade bij de leidraad en woordenlijst van de Taalunie, daar vind je de regels. Niet bij de Van Dale: woordenboeken trachten die regels te volgen, maar hebben daar soms evenveel moeite mee als wij

Zie ook Milfje Meulskens hierover: Waar is een woordenboek voor?

Overigens hoeft (buiten overheid en onderwijs) niemand zich aan enig spellingvoorschrift te houden!

Judy, het gaat er in deze 'discussie' om of 1917 en clandestien een rijkrijm oplevert. Het verhaal van Milfje was onderhoudend maar de inhoud was me bekend en zegt niet zoveel over het aan de orde zijnde probleem. Blijft voor mij de vraag over wat de bronnen die je als redacteur raadpleegt nou precies zeggen over de lettergreepverdeling van clandestien. Uiteraard kan iedereen hier de spellingregels aan zijn laars lappen, net als een enkeling alle grammaticaregels negeert, maar dat levert nogal wat warrigheid op en leidt meestal tot niets. Volgens mij.

Of het de groene of witte spelling is, maakt mij niet uit.
Maar het zou een slechte zaak zijn als we ons niet meer aan spellingregels houden, zelfs al zou het slechts voor het lezersgemak zijn.
Met spel- en grammaticafouten worden we elke dag helaas al volop geconfronteerd.
Gelukkig zijn die heel soms leuk

Als het gaat om lettergreepverdeling gaat kun je toch naar de etymologie van het woord kijken? Overgenomen uit de romaanse hoek werd het Latijnse woord clandestinus gevormd uit het Oudlatijnse calim (adjectief uit celare: verstoppen) + desitus (afgelegen / diep geplant).

Gooi er nog wat klank- en andere regels tegenaan en dan kom je op clandestinus etc., maar een lettergreepverdeling als clan-de-stien valt met bovenstaand best te verdedigen. Of er sprake is van rijk rijm in het vers lijkt me overigens een heel andere discussie.

(Klik voor herkomst voor zover die niet in het WNT of etymologiebank.nl staat)

Er zijn een paar grondregels voor het verdelen van een woord in lettergrepen. Daar hoort de afkomst van een woord niet bij. Volkomen terecht natuurlijk; hoeveel taalgebruikers hebben een klassieke opleiding genoten en ook nog begrepen wat ze geleerd hebben? Dus etymologie is geen zinnige overweging in deze discussie die over rijkrijm gaat. Van Dale volgt de regels van de Nederlandse Taalunie die o.a. voorschrijft hoe een woord in lettergrepen verdeeld moet worden. Van Dale heeft dat wat het woord 'clandestien' betreft voortreffelijk gedaan. Ik snap al deze drukte niet.

Ik ook niet, Frits.
Ik sluit graag af met een citaat van Niels Blomberg in een oude discussie waarin ‘acrobatiek’ t.o. ‘artistiek’ centraal stond en dat terecht als rijk rijm werd bestempeld.
“plezierdichten is streng”

Printje uit Kramers Nederlands.
Vraag: hoe zit het precies met afbreekregels mbt Fr/Lat leenwoorden?
Wat mij betreft heb ik ondanks de tot nu toe vruchtbare discussie nog geen absolute pro of contra gelezen tav mijn woordkeuze.

Groet, Ben

Dan kijk eens op woordenlijst.org/ van de Nederlandse taalunie en lees de bijdrage van Judy en de aanbevolen literatuur nog eens, Ben

'Rijkrijm' zoals je persisteert te schrijven, Frits, gaat ook over klank en niet hoe woorden geschreven of afgebroken moeten worden. Maar voor dat laatste is etymologie wel degelijk relevant, me dunkt.

Ik merk op dat er een discrepantie is tussen schrijfwijze, afbreekregels en uitspraak. Ik vroeg hierboven naar de afbreekregels. Deze zijn m.i niet uniform. Als Kramers het niet eens is met Van Dale (beide toonaangevende dictionaristen), waar moet ik dan op vertrouwen? Is de Taalunie leidend?
We hebben al vaker gediscussieerd over dit onderwerp en soms blijkt dat de regelgevende organisatie niet altijd volledig gelijk heeft.
Omdat dit poëzie betreft, kan ik het wel eens zijn met de stelling van Ditmar dat uitspraak, klank gaat boven afbreekregels. Hierbij heb ik nog steeds voorkeur voor de uitspraak: clan-de-stien.
Ik zie dit niet als een aperte fout, in casu het toepassen van rijk rijm. Ik ben derhalve nog niet van zins om de gewraakte strofe aan te passen, te meer omdat er waarschijnlijk verder geen haan naar kraait in lezend Nederland.
Gemakzucht? Mogelijk. Maar nee u kent mij beter dan dat. Ik ben meestal een van de eersten die gelijk erkent. Ik dit geval vind ik de strijd nog steeds niet beslist. Ik gun mijzelf het voordeel van de twijfel.
Groet, Ben