Een bijdrage aan het thema ‘wraak’.



DE BOERDEN EN DE HICTEN


De Boerden en de Hicten
voeren al eeuwenlang strijd.

Dat komt omdat lang geleden een Boerd
een Hict iets flikte
wat die Hict niet pikte.

De Hict sloeg de Boerd zijn schedel in
en ontkwam aan de wraak van de Boerd zijn gezin
waarop tot iedere Hict zijn spijt
een vete ontstond die voortdurend leidt
tot bloedvergieten, tot haat en nijd.

Die vete bestaat nog in onze tijd.

Ontmoet op straat een Boerd een Hict
reken maar niet dat de Hict dan knikt
reken maar niet dat de Boerd dan groet
reken maar niet dat de Boerd of de Hict
zo'n belediging klakkeloos slikt:
daarbij vloeit bloed.

Ontmoet een Hict een wat kleinere Boerd
reken maar dat hij de Boerd dan vloert.
Is de Hict geweldig groot
slaat hij de Boerd in één klap dood.

Is de Boerd het grootste, dan
hakt de Boerd de Hict in de pan.

Als een onbezonnen Hict
ijvert voor 't einde van het conflict
zeggen de Boerden: die Hict is getikt.

Voert een onbezonnen Boerd
aan de vergadertafel het woord
zeggen de Hicten: die Boerd is gestoord.

Is de Hict daarbij vermoord
blijkt de Boerd
in de wurggreep van de Hict
ook gestikt.

Zolang de allerlaatste Hict
niet zijn doodssnik heeft gesnikt
zolang de allerlaatste Boerd
niet naar zijn eerloos graf is gevoerd

tot die tijd
vervolgen de Hicten en de Boerden
die al eeuwenlang oorlog voerden
onherroepelijk hun strijd.


Katja Bruning

Dag Katja,
De Boerden en de Hicten:
Goed verhaal. Rijmend proza vanwege een rommelige opmaak. Gr.Bas.

Alleen door een rommelige ópmaak kan poëzie toch niet in proza veranderen? Je moet iets anders bedoelen. Als je dat echt vindt, laat me dan zien hoe de opmaak verbeterd kan worden?

Verder: zodra proza gaat rijmen wordt het volgens mij toch echt poëzie, slechte poëzie misschien, maar proza is het dan niet meer.

Bedankt voor het kritisch lezen en reageren en voor je lof inzake de inhoud.

Dag Katja,

Ik heb kennelijk een afwijkende mening over wat een gedicht is. Ik herhaal het woord ‘gedicht ‘. Sommigen menen dat een tekst ‘gedicht’ mag worden genoemd als het rijmt. Anderen vinden zelfs dat rijm niet eens nodig is, als dan de inhoud poëzie kan worden genoemd. Maar ik heb geen verstand van poezie, en heb er nooit een mening over. Als jij ‘de Boerden’ verdedigt door het poezie te noemen, stopt voor mij hier de discussie.

De Boerden en de Hicten:
Er is geen sprake van metrum. De regels hebben elk een willekeurige lengte. Evenals de strofen, nl. 2-3-5-1-6-4-2-3-3-4-4 regels.
Poezie? Voor mijn part. Een gedicht? Niet in mijn visie.

Op die manier mis je veel, Bas. Dus bijvoorbeeld ‘Vrede’ van Leo Vroman en ‘Mijn broer’ van Hendrik de Vries zijn voor jou geen gedichten?
Niet dat ik mijn gedicht(?) in de verste verte met bovengenoemde wil vergelijken, hoor!

Het is wel zo, dat een gedicht, of laat ik zeggen een tekst zonder vast metrum toch een goed ritme kan hebben. Soms moet je als lezer dat ritme even te pakken krijgen.

Ik hanteer zelf voor het gemak maar de regel: een gedicht is een gedicht als de auteur dat vindt. Daarna is het aan mij om te beoordelen of ik het een goed of een slecht gedicht vind.
Onderstaande tekst zou ik ook leuk vinden als de schrijver hem als proza had gepresenteerd, maar op deze manier proef je ieder woord wel beter. En wat maakt het eigenlijk uit?


ZO ZIJN ONZE MANIEREN

op dfc-reünies
hoor je altijd veel sterke verhalen
maar zelden zo sterk en frappant
als dit jaar van leo van bruggen
hij (leo) zat op het gymnasium
toen zijn leraar nederlands over
moderne poëzie kwam te praten
en een aantal namen noemde
waaronder ook de naam 'buddingh'
'buddingh', zei leo, die ken ik wel:
die zit altijd elke zondag
bij ons op dfc'.
waarop de leraar sprak: 'jongen,
ga jij de klas maar uit!'

Cees Buddingh’

Dag Katja,

Er is ongetwijfeld veel meer dat ik mis. De vraag is of ik het mís. Of moet ik op cultuurgebied bijgeschoold worden?
“Onderstaande tekst zou ik ook leuk vinden als de schrijver hem als proza had gepresenteerd, maar op deze manier proef je ieder woord wel beter. En wat maakt het eigenlijk uit?”
a. Het ís proza ( of column,krantenartikel o.i.d.)
b. Vijf versvoeten en goed rijmschema, dát maakt het verschil.

Vijf versvoeten en een goed rijmschema, de rest valt af -?

Willem (zich juist omgedraaid
in zijn graf) er uit gegraaid
en zijn lijk met spoed verfraaid
door een kleine operatie
aan zijn voet: een amputatie.


Van de Zee
Aan Frederik van Eeden

De Zee, de Zee klotst voort in eindeloze deining,
De Zee, waarin mijn Ziel zichzelf weerspiegeld ziet;
De Zee is als mijn Ziel in wezen en verschijning,
Zij is een levend schoon en kent zichzelve niet.

Zij wist zichzelven af in eeuwige verreining,
En wendt zich altijd òm en keert weer waar zij vliedt,
Zij drukt zichzelven uit in duizenderlij lijning,
En zingt een eeuwig-blij en eeuwig-klagend lied.

O, Zee was Ik als Gij in àl uw onbewustheid,
Dàn zou ik eerst gehéél en gróót gelukkig zijn;
Dán had ik eerst geen lust naar menselijke belustheid

Op menselijke vreugd en menselijke pijn;
Dan wàs mijn Ziel een Zee, en hare zelfgerustheid
Zou, wijl Zij groter is dan Gij, nóg groter zijn

Willem Kloos (1859 - 1938)

Dag Katja,

Inhoud: Grappig en onderhoudend, niet perse geschreven om een diepere gedachte over te brengen. Light dus.

Vorm: Poetisch vrij en ongedwongen, er is sprake van verschillende vormen van rijm en enige ritmische elementen.

In light verse gelden in mijn opinie twee - redelijk kritische - afspraken:

De inhoud is humoristisch.
De vorm is gebonden - voldoet aan eisen die aan versvormen zijn gesteld. (Zelfs bij het ontstaan van nieuwe versvormen maken we ons meteen druk om de correcte vorm)

Beide voorbeelden die je in vorige antwoord geeft laten zien dat ze niet aan de eisen van Light verse voldoen:

"Willem" heeft, behoudens een lelijk enjambement in regel 1-2, een onvolkomen metrum. Verder zie ik een ongebruikelijk rijmschema: a-a-a-b-b
Voorts mis ik de persoonsvorm, waardoor de zin niet lekker loopt.

"Van de Zee" is een serieus gedicht, grote Poëzie in sonnetvorm. Geen light verse. Die Tachtigers waren niet zo vormvast. Hier en daar wat lettergrepen teveel was redelijk normaal. Het ging voornamelijk om de inhoud.

Mijn conclusie: De voorbeelden passen niet bij de stelling (appels - peren). Jouw gedicht Boerden-Hicten is - ofschoon een plezierig gedicht - geen plezierdicht.

Even naar Bas: Er is meer tussen hemel en aarde dan de jambische pentameter...

Voor beiden:
Er zijn legio vormen te vinden die wel tot het genre Light Verse behoren en leuk zijn om te beoefenen.

www.hetvrijevers.nl/index.php/versvormen

Weer naar Katja: Stop dat verhaal van de Boerden en Hicten in een ballade en je hebt goud in de handen.

Groet, Ben

Citaat van Katja:
“ zodra proza gaat rijmen wordt het volgens mij toch echt poëzie, slechte poëzie misschien, maar proza is het dan niet meer.”

Katja noemt alles wat rijmt poëzie. Wij onderscheiden poëtische gedichten en lichte gedichten.
Goed dat Ben e.e.a. uit de doeken doet.

En dat doet me eraan herinneren dat beloofd was dat mijn doorwrochte en wetenschappelijke verhandeling over wat light verse nou eigenlijk is links op de voorpagina gezet zou worden. Bij deze. Katja, als je niets te doen hebt met de kerstdagen kun je het stuk 'Over light verse ' uit je hoofd leren en beslagen ten ijs trekken tegen Bas en Ben. Dat kun je met dit weer letterlijk nemen.

‘Die Tachtigers waren niet zo vormvast. Hier en daar wat lettergrepen teveel was redelijk normaal. Het ging voornamelijk om de inhoud.’

Hier zit je er echt even helemaal naast, hoor Ben! De Tachtigers waren juist enorme kampioenen voor de vorm! Het ging om Schoonheid en om niets anders.
‘Van de zee’ is een schoolvoorbeeld van een sonnet in alexandrijnen, zesvoetige jamben. (De inhoud is óók geweldig prachtig, dat dan weer wel.)
De Vijftigers gingen tegen de opvattingen van de Tachtigers in door de nadruk te leggen op volledige vrijheid van expressie en op de inhoud.
En eerder al Menno ter Braak en E. du Perron (ik citeer uit de Wikipedia):

‘ (...)discussie voortkwam die bekend werd als 'Vorm of vent': namelijk de vraag, inhoeverre in een kunstwerk de vorm (schoonheid of ‘l’art pour l’art’) of de persoonlijkheid van de kunstenaar de leidende kracht of het leidende principe is. Volgens Ter Braak en du Perron was dit laatste het geval.’

De discussie met Bas ging over wat een gedicht genoemd kan worden en wat niet. Dus niet specifiek over plezierdichten.

Willem was niet bedoeld als voorbeeld, het was gewoon een reactie van mij op rijm.

Je vindt mijn Boerden en Hicten dus wel leuk? De vorm is nog nieuw en door mij bedacht: de Sanssoucis .

Ik zal alles wat je vertelt over plezierdichten nog eens goed bestuderen, want het verband tussen plezier en het gebruik van vaste, door anderen bedachte vormen ontgaat me nog een beetje. Al vind ik het soms wel een inspirerende uitdaging om iets te schrijven in een bestaande vorm.

Koken hoeft toch ook niet persé volgens een recept? Als het maar lekker is.

Ik heb nog een vraag over het zeslettergrepenwoord bij ollekebollekes. Ik schijn nog helemaal het ware gevoel te hebben daarvoor.
Welke zeslettergrepenwoorden zijn volgens jou goed en welke fout?

zeeroverijwezen
kerstboomversierselen
massatoeristische
onderhoudsachterstand
aardbeivanillesmaak
hoogrendementsketel
interneteuvelen

Liefst met een uitleg over je keuzen.

Ik heb je artikel gevonden, Jaap. Het is een hele kluif. Ik heb nu natuurlijk wel een doorwrochte en wetenschappelijke reden om de kalkoen, de kerstboom en de visite achterwege te laten. Plicht roept .

Dag Katja,

Ik denk dat ik me wat ongelukkig heb uitgedrukt m.b.t. de vormvastheid van de 80ers.

Je hebt gelijk met je betoog maar bij het lezen van tachtigerpoëzie (goed 6LG woord? nee ik denk van niet) komt het me bij nadere beschouwing regelmatig voor dat er een of meer lettergrepen uit de pas lopen.

Deze zin leest ook alleen maar jambisch als je 'menselijke' uitspreekt als 'menslijke'. Dát bedoel ik...

Als je vormvast probeert de dichten, zoals ik, vind je zo'n kleine verschrijving al gauw storend.

Als je een vers zonder vaste vorm 'sanssoucis' noemt maak ik me wel zorgen. (knipoog)

Over zeslettergreepwoorden: In het boek 'zeslettergrepigheid' van Drs. P. licht Cees van der Pluijm toe: ... met de hoofdklemtoon op de vierde lettergreep. Levensverzekering met de hoofdklemtoon op de eerste lettergreep is dus ongeschikt voor regel 6. Proefondervindelijk is precies goed. Coloratuursopraan ook ...

Op interneteuvelen na ben ik het eens met de woorden die jij voorstelt.
bij laatstgenoemd woord heb ik sterk het idee dat de hoofdklemtoon op in valt in plaats van eu.

In tweede instantie ben ik ook niet geheel zeker van zeeroverijwezen. de ij en de we schuren nogal stevig tegen elkaar aan. Bij het hardop zeggen van dit woord is het moeilijk kiezen op welke lettergreep de hoofdklemtoon terecht komt. Ik ben er nog niet klaar mee.

Veel plezier met het Kerstverhaal van Jaap.

Groet, Ben

Dag Katja,

‘De discussie met Bas ging over wat een gedicht genoemd kan worden en wat niet. Dus niet specifiek over plezierdichten.’

Plezierdichten zijn herkenbaar aan de vorm, rijm en metrum.
Poëzie is er in twee soorten; vormvast en zg. vrije vorm, in feite vormloos. Vormvast is gemakkelijk te herkennen. Voordat vrije poëzie een gedicht kan worden genoemd moet vastgesteld worden of er van poëzie sprake is.
(Met deze opmerking jaag ik alle vrije poëten in de gordijnen;) vrije poëzie schrijven is oneindig veel gemakkelijker dan vormvast dichten.

zeeroverijwezen;
schuurt, volgens Ben. Terecht, want de ‘e’ van wezen kan niet als een accentloze ‘e’worden uitgesproken.
hoogrendeMENTSketel,
Zelfde probleem. ( hoogrendementskeTEL)
KERSTboomversierselen.Tenzij het speciefiek om de versierselen gaat, zoals bijv. de kerstboomLAMPjes. Maar dat zul je dan goed duidelijk moeten maken.
MASsatoeristische
ONderhoudsachterstand. de onderhoudsPLICHtige heeft een ONderhoudsplicht
aardbeivaNILlesmaak
INterneteuvelen

Man, wat een toestanden!
Houden of uitzetten?
Het zit die AMA's nu
niet heel erg mee

Uitzondering zijn de
Zeeroverijwezen
Die zijn heel zielig
En daarmee OK!

Ben,

"Wie eine Arznei nicht ihren Zweck erwirkt, wenn die Dosis zu stark gewesen; eben so ist es mit Kritikern, wenn sie das Mass der Gerechtigkeit überschreiten."
A. Schopenhauer 1788-1860

Dit ter harte te nemen in verband met je kritiek op Kloos.
En gelukkig reeds in acht genomen in je uitgebalanceerde oordeel over mijn zeslettergrepenwoorden. Bedankt hiervoor! Ik zal later de herkomst onthullen, misschien komt er nog meer commentaar.

Wat is een 6LG woord?

Ik heb de verhandeling van Jaap uitgeprint en opgerold en met een lintje erom in de kerstboom gehangen, die nu gevaarlijk naar één kant overhelt.

Maar lang zal dit mij niet storen
want Jaap komt mij overhoren!

Je kunt dus genieten van een onbezorgde Kerst,dag!

Bedankt dat je ook je licht hebben laten schijnen over mijn zeslettergrepenwoorden, Bas.

‘vrije poëzie schrijven is oneindig veel gemakkelijker dan vormvast dichten.’

a.So what?
b.Hoe weet je dat zo zeker? Mijn ervaring is anders, ik heb juist steun aan rijm en ritme.

6LG is afko (!) van zeslettergrepig.

Schopenhauer kan de pot op! Mass der Gerechtigkeit: me neus! Als iets niet klopt is het niet goed en kritiek daarop terecht. Een te sterke dosis geneesmiddel leidt meestal tot toxische bijverschijnselen die (de kwaliteit van) het leven schade doet. Hiervan moet TEN ALLEN TIJDE melding worden gedaan.

Kloos liet vaker onbeklemtoonde lettergrepen in de zinnen staan en op andere plaatsen gebruikte hij (zij het sporadisch en lang niet zo pijnverwekkend als Dèr Mouw) de apostrof om lettergrepen weg te moffelen of het accent circonflexe om samentrekkingen te creëren waar je spontaan kramp van krijgt. Dat was in die tijd een gewoonte die we nu niet meer appreciëren.

Voorbeelden: cf.hum.uva.nl/dsp/ljc/kloos/index.html

O ja, aardbeivanillesmaak moet eigenlijk tussen aardbei en vanille een streepje hebben:
aardbei-vanillesmaak (er bestaat namelijk geen smaak die aardbeivanille heet, het is een samenstelling.) De klemtoon is moeilijk te bepalen: AArdbei en vaNILle zij gelijkwaardige zelfstandige naamwoorden.

Ik verkeer bij nader inzien in dubio bij massatoeristische. Waar ligt de hoofdklemtoon? Ik neig zelf naar de vierde lettergreep, in tegenstelling tot hetgeen Bas beweert. Ook hier: twee zelfst.nw. die om de hoofdklemtoon strijden.
Ten slotte: bij Light Verse is m.i. het koken volgens recept juist een kunst "an sich". Een smakelijke inhoud is natuurlijk ook belangrijk.
Hierin zit volgens mij een belangrijk verschil tussen Free Verse en Light Verse

Zielige weeskindjes.
Ach, Peter Knipmeijer.
Groter verdriet treft men
Aan op deez’ aard'.

Zijn mijn gesneuvelde
Ollekebollekes
Dan niet veel meer nog
Je medelîj waard?

Hierbij de herkomst van mijn zeslettergrepenwoorden:


zeeroverijwezen

(‘Groen’ slaat op kleding hier)
Dit is een evergreen
Levensverhaal
Van de wieg tot het graf

Niets over cowboy’s of ‘t
Zeeroverijwezen
Logisch: het speelt zich
In Zwitserland af

Der grüne Heinrich
Gottfried Keller

Drs. P
Zeslettergrepigheid
Literatuurkritiek
Blz. 109


kerstboomversierselen
van mijzelf


massatoeristische

Droeve nalatenschap
Machu-Picchucomplex
Dood is zijn volk
En verloren zijn glans

Nu is het enkel een
Massatoeristische
Trekpleister –
Als het weer meezit althans

Drs. P
Zeslettergrepigheid
Geografiekatern
Blz. 56

(Wat vinden jullie van het metrum van de laatste twee regels?)


onderhoudsachterstand
van mijzelf


aardbeivanillesmaak

Shitweer

Bah, wat een rotklimaat!
IJzel en ijspegels?
Pekel en zout erop!
Kwistig gestrooid!

IJs? ja, met slagroom en
Aardbeivanillesmaak
Maar verder enkel
Zeer drastisch ontdooid

Kees Koelewijn

(Ook hier zet ik een vraagteken bij het metrum van de laatste twee regels, wat vinden jullie? En ik ben het met Ben eens dat er een streepje moet in aardbei-vanillesmaak.)


hoogrendementsketel

ZAK

Beste Sint Nicolaas!
Waarom vergeet u mij?
Wéér was hij leeg
En ik hád hem gezet!

Ligt het misschien aan mijn
Hoogrendementsketel?
Laatst vond ik wél
Een verkoolde baret

Jaap van den Born


interneteuvelen
van mijzelf, als lokaas (er moest wel één duidelijk foute tussen zitten)


Ik begrijp eigenlijk niet waarom alle andere lange regels gewoon uit twee dactyli mogen bestaan en alleen het zeslettergrepenwoord ook nog eens de HOOFDklemtoon op de vierde lettergreep moet hebben. Een zeslettergrepenwoord dat uit twee dactyli bestaat is toch mooi zat?
En dan krijg je vanzelf al minder van dit soort discussies. Het kan ook met de tongval van de landstreek waar je woont te maken hebben, waar je nou precies die HOOFDklemtoon legt.