Copilot

Herziene versie (07-09-2024)
Als ik ga liggen op mijn rug,
verschijnt al gauw de eerste mug.
Die blijkt in z'n gepest vaak stug
en haalt meestal zijn vriendjes vlug.

Gezoem en -prik maakt me dan kwaad,
waarna – zoals u zelf al raadt –
elk beestje dood ter aarde gaat.

Door lijkjes is de vloer verhuld.
Zelfs daar vormt zich een muggenbult.

Oorspronkelijke versie
Lig ik net lekker op mijn rug,
verschijnt al gauw de eerste mug.
Die blijkt in z'n gepest vaak stug
en haalt meestal zijn vriendjes vlug.

Gezoem en -prik maakt me dan kwaad,
waarna – zoals u zelf al raadt –
steeds elk wel dood ter aarde gaat.

Met lijkjes ligt de vloer verhuld.
Zelfs daar vormt zich een muggenbult.

Dag Luuk,

De clou is grappig, maar veel zinnen wringen.

Regels 1 en 2 vormen een Croma-zin.

De woordvolgorde in regel 4 is door rijmdwang wat gekunsteld, te veel sinterklaasrijm naar mijn smaak.

In de regels 6 en 7 vind ik de bijzin "waarna [...] steeds elk wel dood ter aarde gaat" niet mooi. Ik vraag me af of de zin klopt. Als je de tussenwerpsels "steeds" en "wel" weghaalt, dan klopt de zin wel, maar het metrum niet.

• "Wel" gebruik je als tegenstelling tot een andere zin die suggereert dat er iets níét gebeurt. Daarvan is hier geen sprake.
• "Steeds" en "elk" zijn volgens mij niet goed samen te gebruiken. In onderstaand rijtje klopt zin 4 niet:
  1. Eentje valt dood ter aarde.
  2. Steeds valt er eentje door ter aarde.
  3. Elk valt dood ter aarde.
  4. Steeds valt elk dood ter aarde. (*)

Regel 8 is voor mijn gevoel een contaminatie van de volgende twee zinnen:
- Door lijkjes is de vloer verhuld.
- Met lijkjes ligt de vloer bezaaid.
Het kan ook zijn van "hullen" en "verhullen" door elkaar zijn gehaald.

Ik kan je aanraden je gedichten hardop te lezen. Vaak vallen gekunstelde constructies dan meteen op.
Ik hoop dat je hier iets aan hebt.

Met vriendelijke groet,
Niels

Hallo Niels,

Interessante punten. Altijd goed om te horen hoe het resultaat van dit soort publieke schrijfoefeningen wordt ervaren en geïnterpreteerd door een lezer.

Jammer dat het wat gekunsteld overkomt in ieder geval. Het was al een dusdanige vooruitgang ten opzichte van eerdere versies dat het hier en daar allicht iets te snel degelijk genoeg begon te ogen. Het fenomeen was me niet bekend, maar de Croma-zin voelde op de een of andere wijze zo natuurlijk dat ik me er niet van bewust was dat er een voegwoord miste. Nu ik het teruglees en de Wikipedia-pagina heb doorgelezen, vermoed ik dat het ook in dit geval vanuit de spreektaal is komen overwaaien (dat kan dan weer een nadeel zijn bij het uitspreken van een vers...). Met een voegwoord ('als') aan het begin van de zin loopt de zin beter. Hoewel een taalpurist daar misschien alsnog niet meteen heel blij van wordt, wordt dat bij mijn weten over het algemeen wel geaccepteerd.

Wie weet schiet me een dezer dagen een mooi vlekkeloos alternatief te binnen voor regel 4, waarin nu klaarblijkelijk rijmdwang wordt opgemerkt.

Het woordje 'wel' fungeert even later in het vers inderdaad vooral als opvulwoordje dat geen specifieke tegenstelling aangeeft. Het woord 'steeds', echter verwijst wat mij betreft terug naar de eerste regel (dus: steeds als ik op mijn rug ga liggen). Daarmee lijkt me 'steeds' hier niet per se foutief toegepast, maar als de toepassing niet helder is voor de lezer schiet ik daar natuurlijk weinig mee op, dus het is nuttig om te horen dat een andere interpretatie van die zin meer voor de hand lijkt te liggen en dat die niet klopt.

'Verhullen met' duidt er vervolgens in de een-na-laatste regel misschien onverhoopt op dat de ik-persoon bewust de vloer verborgen heeft en dat is in ieder geval niet wat ik er mee bedoelde (bovendien dient dat dan gevoelsmatig inderdaad gecombineerd te worden met 'zijn' of 'worden' en niet met 'liggen'). Het zijn de muggen die de vloer onbewust verhuld hebben en dat wordt beweerd in de eerste van de twee ogenschijnlijk vermengde zinnen. Die heb ik daarom in de herziene versie opgenomen.

De herziene versie staat nu in het oorspronkelijke bericht. Bedankt voor de feedback.

Tot slot een algemene vraag: wat zijn websites of boeken die op gebied van taalkunde hoog staan aangeschreven en die een gevoelsschrijver als ik zou kunnen raadplegen zodra ik iets te ver boven mijn pet begin te schrijven? (Google leidt me soms naar de vreemdste plekken namelijk...)

Dag Luuk,

Het gedicht is enorm opgeknapt.

Je vermoed dat de Croma-zin spreektaal is, maar ik denk juist dat het gaat het om een hypercorrectie om het formeler te laten lijken. Ik heb één website gevonden die dit als mogelijkheid vermeldt.
Er zijn 4 varianten van de reclamezin:

1. Als je van vlees houdt, dan braad je in Croma.
2. Als je van vlees houdt, braad je in Croma.
3. Houd je van vlees, dan braad je in Croma.
4. Houd je van vlees, braad je in Croma. (*)

Veel mensen beschouwen regel 2 als formeler en minder spreektalig dan regel 1. En dan laat je in regel 3 ook het woord "dan" weg.


Je vraagt om "websites of boeken die op gebied van taalkunde hoog staan aangeschreven".
Met stip op één staat ANS, de Algemene Nederlandse Spraakkunst. De online versie, e-ANS, vind je op e-ans.ivdnt.org/ .
Een heel populaire site (ook bij leden van dit forum) is onzetaal.nl/. Op de thuispagina kun je een vraag stellen in de categorieën taaladvies en spelling.
Ten slotte geeft de Taalunie verwijzingen naar diverse sites, waaronder de bovengenoemde: taalunie.org/taalvragen .
De website van het Instituut voor de Nederlandse Taal, ivdnt.org, bevat ook allerlei informatie, ook voor de professional.

Ik hoop dat je er iets aan hebt,
Groeten,
Niels

Ha Luuk,
Het is op het forum gebruikelijk om als een gedicht verbeterd wordt, de oude versie te laten staan, of de veranderingen eronder aan te geven. Lezers kunnen dan een-twee-drie de veranderingen zien.
Zo staat het in de Handreiking: Als er in een gedicht veranderingen worden aangebracht, laat dan de oude versie(s) staan, zodat de reacties achteraf ook te begrijpen zijn.
Hartelijke groet,
Inge

Hallo Inge,

Daar was ik me van bewust, maar ik had daar mijn (ietwat onnodige) eigen draai aangegeven door het origineel als spoiler te verstoppen zodat die versie niet langer al te prominent aanwezig zou zijn, al was-ie daardoor nu misschien juist iets te goed verstopt. Ik heb de oorspronkelijke versie nu op een minder stiekeme manier in het oorspronkelijk bericht gezet.

Groet,
Luuk

Merci, Luuk!