Vandaag las ik in het gedicht Bouwmarkt van Bas Boekelo deze regel:

( ik maak hier dik reclame voor de winkeltjes van Hornbach
Ik hoop dat dat is toegestaan en ook van van den Born mag )

Het leest lekker en klinkt grappig en is vast ook niet makkelijk te verzinnen. Hoe heet dit soort rijm, HORNbach/ BORN mag? Is het slepend/vrouwelijk rijm, zoals bijv. BUren/verZUren, of creMAtie/variAtie? Bij de laatste twee voorbeeldparen zijn de letters na de beklemtoonde lettergreep identiek (ren en tie), maar bij het paar HORNbach/BORN mag, niet. Vandaar mijn vraag.

Deze vorm heet dubbelrijm. Voorbeeld uit Mick's rijmwoordenboek: meedragen - veewagen
Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig rijm heeft volgens mij met de plaats van de laatste beklemtoonde lettergreep te maken, niet met de vorm of betekenis van het rijmwoord.

Een geestig gedicht dat is gebouwd op dit principe is De paarse tuinbroek van Jean Pierre Rawie

Groet
Hanna

De paarse tuinbroek


't Was in café 'De Paarse Tuinbroek',
waar ik sedert jaar en dag
mijn geluk en fortuin zoek
dat ik jou het eerste zag.

Je droeg zo'n speldje met zo'n rondje
en zo'n kruisje onderaan,
maar wat jij ook droeg, het stond je
zoals alles je zou staan.

Alleen die tuinbroek - maar dat is te
accepteren als je weet
dat een echte feministe
niet graag lékker is gekleed.

Ach na die eerste zoen leek alles
rozegeur en maneschijn,
maar het droevige geval is
dat het niet heeft mogen zijn.

Want waar de liefde aan kapot ging,
Maanden na die eerste zoen,
was dat jij dat paarse rotding
nooit eens van je kont wou doen.

(uit Oude gedichten, 1987)

Dank je voor het attent maken op dit gedicht, Hanna. Ik kende het niet.

Ik zie een verschil in de wijze waarop Rawie dit dubbelprincipe gebruikt bij de vijf rijmparen. En dat is precies wat ik me afvroeg, hoe zit dat?

Bij vers 2, 3 en 4 kan ik helemaal mee:

2. RONDje / STOND je
3. IS te / femiNISte
4. ALles / geVAL is (als je het verschil in klank tussen stomme e en stomme i even verwaarloost)

Voor mijn gevoel voldoen deze paren aan de eisen van slepend/vrouwelijk rijm: de benadrukte lettergreep rijmt en het staartje klinkt hetzelfde.

Maar bij verzen 1 en 5 wordt er niet aan die tweede eis voldaan:

1. TUINbroek / forTUINzoek
5. kaPOT ging / ROTding

In deze gevallen rijmt de beklemtoonde lettergreep (in 1. zelfs hetzelfde), maar de staartjes zijn niet hetzelfde, ook al rijmen ze wel. Ik vind dat veel minder mooi.

Wordt dit verschil in dubbelrijm in de vaste-vorm-dichtkunstwereld op de een of andere wijze gezien/aangemerkt/gewaardeerd? Wie weet dat?