Denkend aan Holland

Iedereen hier kent ongetwijfeld de onderstaande regels van Hendrik Marsman (uit zijn hoofd).

Denkend aan Holland
Zie ik brede rivieren
Traag door oneindig
Laagland gaan

Rijen ondenkbaar
IJle populieren
Als hooge pluimen
Aan den einder staan

Etc. etc.

Herinnering aan Holland staat naar mijn weten al jaren lang onbetwist nummer één in de
de Nederlandstalige Poëziecanon. Niet in het minst, dunkt mij, om de zeer aangename cadans in dit gedicht.
De vraag rijst hier echter…… Wat voot metrum wordt hier in godsnaam gebruikt??
Dactylus –Trochee – Anapest vermengen zich op een (voor mij) onverklaarbare wijze.
Wie kan en wil hierover zijn licht eens laten schijnen.

Remko: het lijkt mij niet zinvol om te zoeken naar een vast stramien in Herinnering aan Holland, om de eenvoudige reden dat het niet in een metrum gevat is. Ik weet niet of je Trou moet Blycken in de kast hebt staan? Daarin probeert Komrij te verduidelijken waarom dit zo'n ideaal declamatiegedicht is. Ook hij waagde zich er niet aan iets over het metrum te zeggen.

Tsja, als zelfs Gerrit Komrij het niet weet en dit gedicht met die
'meanderende' regels min of meer wegzet als één groot mysterie…

Het blijft niettemin een uitdaging om eens keer verder op dit ritme te borduren…



Beknopte topografie van Nederland

Renkum, Faan, Olland
Zierikzee, De Lier, Flieren
Aagtdorp, Oosteinde
Laageind, Chaam

Rijen, Andijk, Baarn
Zeilen, Polle, Lieren
Abcoude, Buinen
Aalden, Einde, Aam

Etc. etc.

Toch gek: Denkend aan Holland lees je moeiteloos voor; jouw product levert op zijn minst hoofdbrekens op...

Marsman Van Wissen
Elburg Eijkelboom Komrij
Achterberg Kopland
Gerhardt Poot
(allemaal dood...)

Omdat ik ook maar een leek ben, plaats ik een voorzichtige suggestie. Misschien moet je niet aan ritme denken, maar aan melodie. Dan verdeel je de tekst niet in ritmische elementen, maar in "maten", met af en toe voor de spanning een syncopisch effect. Zo schrijf ik zelf, maar van mij mag iedereen het onzin vinden.

Goedenavond Tijsterblom,
Zou heel goed kunnen dat je bij dit gedicht aan melodie moet denken. Dat is ook wat Gerrit Komrij naar voren brengt. Volgens hem maakt Herinnering aan Holland in een Hollander het hoogste los wat hij aan zangerigheid kan bereiken. Het is louter beeld en geluid, schreef Komrij verder: een panoramabeeld en een echo....een ondertiteld stripverhaal met aanzwellende ondergangsmuziek in het decor.

Bij het gedicht van Marsman krijg ik altijd beelden van de Weense wals, of met enige vertraging, de Engelse wals. Met het tussenvoegen van pauzes hier en daar is er op te dansen en krijgen de zangerige dactyli in ritme de boventoon, meer dan de op zich wisselende metriek. Marsman was in deze tijd vast gaan rappen.

Heb ik ook. Dacht vanmorgen nog aan "Zwei Herzen ..."

Omdat ik ook maar een leek ben, plaats ik een voorzichtige suggestie. Misschien moet je niet aan ritme denken, maar aan melodie. Dan verdeel je de tekst niet in ritmische elementen, maar in "maten", met af en toe voor de spanning een syncopisch effect. Zo schrijf ik zelf, maar van mij mag iedereen het onzin vinden.

Dat is geen onzin, maar dan wordt het een liedtekst. Liedteksten hebben andere vrijheden, maar ook andere beperkingen. De vrijheid bijv. van één lettergreep in een maat, of meer lettergrepen dan tellen in een maat. De beperking is vanzelf het aan de maat gebonden zijn.

Ja, daar heb je natuurlijk gelijk in. Overigens bedoel ik het voor mijzelf niet zo letterlijk, want ik schrijf zeker geen liedteksten. Maakt niet uit, je bedoeling is duidelijk.
Het wordt misschien tijd dat ik - puur voor mijzelf - deze winter eens ga expliciteren wat voor mij belangrijk is.