Als je van IJsland de boot neemt naar Noord-Europa kan het gebeuren dat uit het niets een mistbank opdoemt, het kompas van slag raakt en, als de mist vervaagt, een eiland opduikt dat nergens vermeld wordt. Wie aan land gaat ontdekt dat hij in Lithanië is,waar merkwaardig genoeg Engels de spreektaal is en een oude literaire traditie leeft met een eigen poëzievorm, de Bogato.
Het dagelijks taalgebruik is doordesemd van deze versvorn; jong en oud leveren commentaar op het weer, werk en elkaars karaktereigenschappen in bogato’s, die onderscheiden worden in vier vormen, genoemd naar het aantal lettergrepen dat er in voorkomt:
Bogato 9: Kinderbogato
Bogato 7: Populaire bogato
Bogato 5: Meesterbogato
Bogato 3: Filosofenbogato
Rijm is niet verplicht maar treedt wel op als aaa, aab of abb; zelden aba.
Bogato 9.
De kinderbogato is de makkelijkste en is natuurlijk deel van de opvoeding.
In de puberteit wordt deze verlaten en overgestapt naar de bogato 7, wat gezien wordt als rituele overgang naar de volwassenheid. In de kinderbogato worden korte lessen over moraal en praktische zaken vervat, zoals het goed achter de oren wassen en het niet bijten van anderen.
Of commentaar hierop van de kinderen zelf.
De twee eerste regels bestaan uit 2 jamben of 2 trocheeën en de laatste uit één lettergreep.
Jamben
x/x/
x/x/
/
Eerst jong dan oud
Eerst vuur dan koud
Fout?
Trocheeën
/x/x
/x/x
/
Hou je mond en
Eet je pap op
Nu!
Bogato 7.
Dit is de vorm die in alledaagse conversatie vervlochten wordt; om de liefde te verklaren, in weerberichten, vervloekingen,technische communicatie, bestellingen bij de bakker enzovoort en wordt als onmisbaar beschouwd. In scholen en kroegen worden regelmatig wedstrijden georganiseerd waar de deelnemers elkaar de loef afsteken in wat wel als de kortste rapcontests ter wereld gezien mag worden.
De eerste en tweede regel bestaan uit één anapest of dactylus en de laatste uit een enkele lettergreep
Anapest
xx/
xx/
/
Dat is pech:
Van de leg
Kip?
Dactylus
/xx
/xx
/
‘Hou je van
Peultjes Jan?’
‘Nee!’
Bogato 5
Zijn de bogato 9 en 7 van nature ontstaan, de bogato 5 is waarschijnlijk een kunstmatige constructie, ooit bedacht door een oude priesterkaste, die tegelijk daarmee haar ondergang bezegelde.
Deze kaste had een vorm nodig die geheimzinnig en elitair klonk om zich te onderscheiden van de massa. Immers, als ze bogato 9 gebruikten behandelden ze de massa als kinderen en met 7 onderscheidden ze zich niet en zouden ze als gelijken gezien kunnen worden.
Probleem met 5 was dat de boodschap als te duister en onbegrijpelijk overkwam. Een Lithiaans spreekwoord zegt:’Bogato’s liegen niet’. De bogato 5 ontmaskerde de priesters als ijdele waanwijzen en ze werden uit de maatschappij verbannen. Niettemin werd het de vorige eeuw heringevoerd door intellectuelen die het als moeilijker en diepzinniger zien en wordt het nu gerespecteerd, al is het niet populair onder het volk. Poëzieprijzen gaan ook altijd naar de makers van deze vorm die zich Bogatomeesters noemen en ook uitsluitend zitting hebben in de jury.
In bogato 5 bestaan de eerste en tweede regel elk uit één jambe of trochee en de derde regel uit een enkele lettergreep
Jambe
x/
x/
/
Het land
De zee
Lucht
Trochee
/x
/x
/
Toe maar
Doe maar
Dom
Bogato 3
Dit is de zeldzaamste en minst begrepen vorm. De herkomst is volledig onbekend, hoewel het waarschijnlijk verwant is aan bogato 9, 7 en 5. Verondersteld wordt dat het is voortgekomen uit bogato 5, maar zeker is dat niet.
Het wordt uitsluitend toegepast door Lithiaanse filosofen die volhouden dat het in wezen simpel is, hoewel het volk de vorm als duister en obscuur opvat.
Ondanks dat tonen zij respect voor de filosofen die het wezen van het zijn bestuderen en vinden het best om deze vorm aan hen over te laten.
Het wezen en de kern van de bogato 3, door spotters wel de Lithiaanse haiku genoemd, wordt waarschijnlijk het best omschreven door de Lithiaanse filosoof die zei:’De bogato 3 verhult de waarheid niet, maar evenmin vertelt zij de waarheid. Jij vertelt háár de waarheid’.
In bogato 3 bestaan de eerste en de tweede regel ieder uit één monometer en de laatste regel uit één lettergreep (ook één monometer)
Monometer
/
/
/
Man
Vrouw
Een
Als de mist opgetrokken is kan de bootreis voortgezet worden, waarbij de passagiers een intense poëtische ervaring rijker zijn.